Područje opštine Kotor-Varoš je arheološki i istorijski veoma malo istraženo. Istorija bilježi, da su na ovim prostorima postojala naselja u dalekoj prošlosti, čak i u periodu neolita. Ovo područje su tada naseljavali Iliri.

U IV veku p.n.e. na ovo područje su prvi put prodrli Kelti. Pred kraj starog vijeka područje oko rijeke Vrbas, Vrbanje i Sane naseljavalo je tračansko pleme Mezeji. U I vijeku ovo područje osvajaju Rimljani koji postepeno asimiliraju Mezeje i angažuju ih u svoje legije i svoju mornaricu. Iz tog perioda postoji više lokaliteta koji ukazuju na rimske građevine.

U sedmom vijeku ovo područje naseljavaju Južni Sloveni. Slovenizacijom ovog dijela Balkanskog poluostrva tu se formiraju prve državice Južnih Slovena. Prvi pisani dokumenti o naselju na ovom području datiraju iz 1323. i 1412. godine. To je povelja Stjepana II Kotromanića (bosanskog bana od 1322. do 1353. godine), koji daruje Vukosavu Hrvatiniću 1322. godine, župe Danicu i Vrbanju sa gradovima Ključem i Kotorom kao lični posjed, zato što mu je ovaj pomogao prilikom preuzimanja vlasti u sukobu sa Babunićima. Ovaj feudalni posjed Hrvatinića je kasnije, 1404. godine još više proširio Hrvoje Vukčić Hrvatinić (Stjepančić), koji se nazivao gospodarem Donjih kraja (područje od rijeke Vrbasa do preko Sane).

Od 1519. godine srednjovjekovni grad Kotor je pod turskom upravom. Tada se pored naselja Kotor, formira novo naselje Varoš na području današnjeg Donjeg Varoša. Širenjem grada u oba pravca nastao je grad koji je u svom nazivu zadržao oba imena Kotor – Varoš.