Derventa kroz istoriju
Svi dostupni podaci iz prošlosti i naučni radovi govore da je derventsko područje oduvijek bilo idealno za naseljavanje, jer klima i vegetacija bile su pogodne za život društvene zajednice.
Ozbiljnije tragove ostavili su Rimljani iako su Avari i Sloveni zatirali sve tragove rimske civilizacije. Ovo područje naselili su Sloveni između 600. i 630. godine. Najstariji pisani tragovi iz tog doba kazuju da je Derventa (OWAR) bila centar župe „De vetri castro“ (župa stare tvrđave). Uz ovaj srednjovjekovni grad 1408. godine sagrađeno je utvrđenje „Novum castrum“, odnosno „VIVAR“ (nazivi na latinsko i na mađarskom jeziku), ili, u prevodu, NOVI GRAD, a 1414. godine i „Castellani de Wynov“.
Turci su do temelja srušili utvrđenje „Vivar 3“, da bi poslije 1740. godine sagradili tvrđavu DERBENA, koju je slovenski živalj nazivao DERVENTA.
Kada su u rusko – turskom ratu Turci poraženi, Bosna je, na mirovnoj konferenciji 1878. godine, pripala Austrougarskoj monarhiji. Njena vojska je u Derventu ušla 31. jula 1878. godine i odmah do temelja srušila tursku tvrđavu u centru grada.