Ova područja bila su interesantna još i praistorijskom čovjeku. O tome na poseban način svjedoče nalazi ostataka oružja i oruđa koji su iskopani u pećini u Rastuši, Blatnici, Vrućici i Čečavi. Na strmim padinama Borja i uz korito Usore nađeni su ostaci primitivnog rudarskog alata iz vremena Ilira i Kelta. U ovim područjima našli su se i Rimljani (oko 250 p.n.e. počinju prodore u ove krajeve), što svjedoči i jedan zapis Plinija Mlađeg (62 – 113. god.), koji govori da su oni koristili termalne vode Vrućice.

Od VII do X vijeka, kada je zabilježeno da u Usori vlada Časlav Kotromanić, Usora je bila u sastavu samostalne srpske države. U doba vladavine Kulina bana (1170. – 1204.) vladajuća vjera u Bosni je bogumilstvo koje se do XV vijeka skoro u potpunosti izgubilo. Iz tog vremena ostalo je malo svjedočanstva o bogumilima i njihovim učenjima. Najznačajniji su svakako nadgrobni spomenici, stećci kojih je bilo dosta i na ovim područjima, cijeloj Gomjenici i području Rudopolja te na jednoj uzvišici kod Hrast Potoka. Najzanimljiviji i najveći među tim spomenicima nalaze se u Banji Vrućici, gdje se raspoznaju i temelji nekog grada.

Početkom maja 1463. turski sultan Muhamed II pošao je sa vojskom na Bosnu i lako je osvojio. Krajem 1463. godine, ugarski kralj Matija, u savezu sa Mlečanima preuzeo je vojnu okupaciju protiv Turske i uspio da prodre do Jajca i potisne Turke iz sjeverne Bosne. Ta osvojena područja uređena su kao banovine, jajačka i srebrenička, a u tu drugu uključena je i Usora. Iz tih vremena srednjovjekovnih bosanskih feudalaca, ostalo je na tlu današnje teslićke opštine malo vidljivih dokaza, u koje su utkane razne legende. Ti tragovi su zapravo ruševine nekadašnjih utvrđenja kao što su Kastel kod Gomijenice, Gradina kod Studenaca, Gradina u Ukrinici, Gradina u Rajševi i Gradina u Ruževiću.

Austrijska vojska prešla je granicu Bosne 29. jula 1878. i već tri dana kasnije (1. avgusta 1878. godine), stigla u područje usorske doline. Odmah im je za oko zapela gusta hrastova šuma pogodna za eksploataciju, tako da godine 1882. grade prugu Usora-Pribinić. Godine 1896. na prostoru gdje se Velika i Mala Usora počinju približavati jedna drugoj, grade tvornicu za preradu drveta –  „Destilaciju“ i time otpočinje period nastajanja i razvijanja jednog novog grada, grada Teslića.